Paradigmaverschuiving in bedrijfsverantwoordelijkheid
In reactie op het recente opiniestuk van Mathieu Weggeman en Marjolein Smidt, wil ik pleiten voor een paradigmaverschuiving in de manier waarop we ondernemingen en hun verantwoordelijkheden benaderen. In plaats van te focussen op het achteraf laten meebetalen van de ‘verziekers’ aan de zorgkosten, zouden we moeten streven naar een fundamentele herdefiniëring van wat een bedrijf zou moeten zijn en doen.
Weggeman en Smidt pleiten terecht voor het principe van ‘zorgcirculariteit’. Daarbij dragen bedrijven bij aan de zorgkosten die door hun producten en diensten worden veroorzaakt. Maar deze benadering accepteert grotendeels de huidige status quo. Ondernemingen mogen schade veroorzaken, mits zij hiervoor betalen. Deze benadering leidt ertoe dat we, bij wijze van spreken, alleen pleisters plakken in plaats van de onderliggende oorzaak van het probleem aan te pakken.
Colin Mayer’s alternatief: Bedrijven als probleemoplossers
De Britse econoom Colin Mayer heeft een krachtig alternatief voorgesteld: in plaats van bedrijven primair te zien als winstgenererende entiteiten, moeten we ze zien als probleemoplossers. Het hoofddoel van elke onderneming zou moeten zijn ‘het op een winstgevende manier oplossen van problemen van mens en planeet’. Deze mentaliteitsverandering betekent niet het einde van het streven naar winst, maar veeleer het begin van een diepgaande verandering in de manier waarop we winst definiëren en berekenen.
Hoe realiseren we dit? Een van de manieren is door de manier waarop we ‘uitkeerbare winst’ of ‘winstmaximalisatie’ bepalen te wijzigen. De huidige methoden voor winstbepaling negeren vaak de externe effecten van bedrijfsactiviteiten. Door deze ‘externaliteiten’ te incorporeren in de winstbepaling, worden bedrijven aangemoedigd om na te denken over de gevolgen van hun activiteiten. Ze zullen oplossingen zoeken die zowel winstgevend zijn als goed voor mens en planeet.
Voorstel voor een volledige verantwoordelijkheid
Deze verandering zou niet alleen gunstig zijn voor de samenleving, maar ook voor bedrijven zelf. Bedrijven die problemen oplossen in plaats van ze te creëren, creëren langetermijnwaarde voor hun aandeelhouders. Zij bouwen sterkere relaties op met hun stakeholders. Daardoor zijn zij beter gepositioneerd in een wereld waarin maatschappelijke verantwoordelijkheid en duurzaamheid centraal staan.
De voorbeelden die Weggeman en Smidt aanhalen – Tata Steel, de gokindustrie, en supermarkten – benadrukken de urgentie van deze paradigmaverschuiving. We moeten bedrijven aanmoedigen om problemen op te lossen. En we moeten ze hun volledige impact laten meenemen in hun winstberekening. Zo kunnen we een wereld creëren waarin bedrijven bijdragen aan gezondheid en welzijn in plaats van ze te ondermijnen.
Daarom zou ik willen voorstellen om verder te gaan dan de roep om ‘verziekers’ te laten meebetalen aan zorgkosten. We moeten het doel van bedrijven herdefiniëren en hen verantwoordelijk houden voor de volledige impact van hun activiteiten. Deze verandering is haalbaar en essentieel voor het welzijn van mens en planeet.
Zie ook mijn eerdere artikel over Chemours en het ethisch kompas